حرمت یا حلّیت استماع صوت اجنبیّه - بخش دوم

توضیحات

:::

دسته: نقد و نظر |

منتشر شده در شنبه, 12 بهمن 1398 12:46 |

نوشته شده توسط سید مرتضی ابطحی |

در بخش اوّل این مقاله ضمن تبیین محلّ بحث، به بررسی دو دلیل از ادلّه‌ای پرداختیم که برای حرمت استماع صوت اجنبیه مورد استناد قرار گرفته بود. در ادامه ادلّه دیگر در مسأله را بررسی، و نتیجه بحث را بیان می‌نماییم. 

3. روایات ناهیه از جهر به تلبیه برای زنان

صاحب جواهر از جمله ادله قول حرمت را روایات ناهی زن از جهر به تلبیه دانسته است.[1] البته استناد به این روایات از دو جهت با مشکل روبرو است:

الف. کبروی: اساسا روایاتی مبنی بر نهی زنان از تلبیه نداریم. آنچه که وارد شده است مربوط به برداشتن حکم از زنان است. برای نمونه در حدیثی که ابوبصیر از امام صادق(ع) نقل می‌کند می‌خوانیم:

مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ ابْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ أَبِي أَيُّوبَ الْخَرَّازِ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَيْسَ عَلَى النِّسَاءِ جَهْرٌ بِالتَّلْبِيَةِ الْحَدِيثَ[2]. یعنی لزوم زنان جهر در تلبیه از زنان برداشته شده است. همین مضمون در چهار روایت دیگر که صاحب وسائل در باب 38 از ابواب الاحرام کتاب الحج نقل می‌کند، ذکر شده است. بنابراین می‌توان گفت که آنچه در روایات ذکر شده است حتی دالّ بر نهی تنزیهی نیستند چه رسد به نهی تحریمی.

ب. صغروی: به فرض پذیرش وجود نهی نسبت به جهر در تلبیه، این نهی مطلق است و شامل مواردی که زن همراه با محارم خود است نیز می‌شود. از این رو این نهی ارتباطی با شنیدن صدای نامحرم ندارد و از این رو نمی‌توان به این روایات برای استدلال به حرمت استماع صوت زن استفاده نمود.

4. روایات ناهیه از سلام کردن به زن

در برخی از روایات از سلام کردن مرد به زن، خصوصا زنان جوان نهی شده است. از جمله این روایات می‌توان به صحیحه مسعدة بن صدقه از امام صادق(ع) اشاره نمود که می‌فرماید:  

مُحَمَّدُ بْنُ يَعْقُوبَ عَنْ عَلِيِّ بْنِ إِبْرَاهِيمَ عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع لَا تَبْدَءُوا النِّسَاءَ بِالسَّلَامِ وَ لَا تَدْعُوهُنَّ إِلَى الطَّعَامِ- الحدیث.[3]

در این روایت امام صادق(ع) از امیرالمؤمنین علی(ع) نقل می‌کنند که ایشان فرمودند به زنان ابتداءا سلام نکنید و آنها را به غذا دعوت نکنید. اگر چه این روایت سندا صحیح است اما دلالت آن بر حرمت استماع صدای زن توسط مرد محل اشکال است. چرا که اگر نهی از سلام کردن به زنان به واسطه این امر بود، باید نهی به زنان می‌خورد که آنان به مردان سلام نکنند.

ممکن است بگوییم دلیل اصلی آن اساسا برای ما روشن نیست و یا ممکن است گفت در ظرف صدور روایت، سلام کردن مرد به زن نوعی ابراز علاقه به او محسوب می‌شده است و از این رو نهی صادر شده است. در مقابل، برخی از روایات همچون روایت عمار ساباطی دلالت بر جواز سلام کردن به زنان دارد. در این روایت می‌خوانیم:

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنِ النِّسَاءِ کَیْفَ یُسَلِّمْنَ- إِذَا دَخَلْنَ عَلَی الْقَوْمِ قَالَ الْمَرْأَةُ تَقُولُ- عَلَیْکُمُ السَّلَامُ وَ الرَّجُلُ یَقُولُ السَّلَامُ عَلَیْکُمْ.[4]

 در این روایت شریف عمار ساباطی از امام صادق(ع) نقل می‌کند که شخصی از آن حضرت(ع) درباره کیفیت سلام کردن به زنان سؤال کرد. آن حضرت فرمودند زمانی که زنی بر مردان وارد شد، می‌گوید علیکم السلام و مرد در پاسخ می‌گوید سلام علیکم.

در جمع بین روایات ناهیه و مجوّزه می‌توان قائل به کراهت سلام کردن شد چنانچه گروهی از فقها نیز چنین حکم نموده‌اند[5].

نتیجه

هیچ‌کدام از ادله‌ای که بر حرمت استماع صوت اجنبیه مورد استناد قرار گرفته است صلاحیت پذیرش ندارد.

 

بخش اوّل این مقاله را اینجا بخوانید:

حرمت یا حلّیت استماع صوت اجنبیّه - بخش اوّل