آیا رضایت پس از عقد می‌تواند عقد را تصحیح کند؟
- توضیحات
- :::
- دسته: نقد و نظر |
- منتشر شده در دوشنبه, 23 مهر 1403 11:01 |
در عقد شروطی برای متعاقدین لازم است که عبارتند از: بلوغ، عقد، قصد و اختیار. حال اگر عقدی فاقد شرطی از شروط متعاقدین باشد، باطل است و رضایت پس از به وجود آمدن عقد نیز نمی‌تواند آن را تصحیح کند. مثلاً اگر متعاقدین در حال کودکی و پیش از بلوغ، یا در حال جنون عقد کردند، و پس از آنکه بالغ شدند و یا عقلشان کامل شد، به عقد رضایت دادند، این رضایت اثری در درستی عقد نداشته و عقد باطل است. اما یک استثنا از این حکم کلی وجود دارد:
عقد مکره
اشاره شد که یکی از شرایط متعاقدین، اختیار است. حال اگر متعاقدین یا یکی از آنها به اکراه بر انجام عقدی مجبور شد، ولی پس از آن به عقد رضایت داد، از قاعدۀ بطلان عقد در صورت نبود شرایط متعاقدین استثنا می‌شود. این حکم باید از دو جهت بررسی شود:
الف) عدم تأثیر رضایت، در نبود شرایط متعاقدین، غیر از اختیار؛ در این فرض حتی پس از رضایت نیز عقد باطل است؛ چراکه صغیر و مجنون، اساساً مسلوب الاعتبار هستند و بذله‌گو و شوخی کنند و اشتباه کننده، قصد جدی بر معنای لفظ عقد نداشتند تا بخواهد بعداً با رضایت آن را اصلاح کند.
ب) تأثیر رضایت در مکره. از این جهت است که آنچه از او صادر شده است، عقدی است که معنای انشائی آن قصد شده ولی تحقق منشأ به و نتیجۀ عقد، قصد نشده است. ازاین‌رو زمانی که به عقد رضایت دهد، معنایی که قصد انشائش را داشته محقق می‌شود؛ چراکه طبق فرض، عقد او همۀ شرایط صحت عقد، جز رضایت نفسی را داراست؛ پس وقتی رضایت پس از عقد به آن عقد می‌خورد، مانند عقد مختار می‌شود.
البته ذکر این نکته لازم است که اگر لفظ خالی از معنا، یعنی بدون قصد جاری ساختن معنای انشائی را بر زبان آورد، دیگر رضایت پسینی، نتیجه‌ای در صحت عقد نخواهد داشت؛ زیرا اساساً چنین عقدی همچون عقد اشتباه کننده، و شوخی کننده است که خالی از قصد انشاء هستند. باید در نظر داشت که آنچه مهم و اثرگذار است، رضایت به عقد است نه رضایت به لفظ خالی از انشاء.*
---
*. برگرفته از : سید احمد زنجانی، مستنبطات الأعلام، ج2، صص107-108.