یک استثنا از حرمت ولایت جائر

توضیحات

:::

دسته: نقد و نظر |

منتشر شده در سه شنبه, 20 شهریور 1403 15:06 |

یک استثنا از حرمت ولایت جائر

ولایت جائر حرام است. به دلیل نصوصی که از جملۀ آنها روایت تحف است که می‌فرماید:

«فولایة الوالي الجائر و ولایة ولاته و العمل لهم و الکسب لهم بجهة الولایة معهم حرام محرّم... .»[1]

ولايت والى ظلم و جور و ولايت واليان از طرف او و عمل و كسب نمودن براى ايشان بجهت ولايت با ايشان حرام و محرّم است.

اما از این حکم یک مورد استثنا شده است.

قیام به مصالح عباد

استثنای از این حکم در موردی است که به مصالح بندگان خدا و دفع ظلم از مظلوم بیانجامد. این مورد بدون اختلاف میان فقیهان، از حکم اصلی استثنا شده است. دلیل آن، اخبار فراوانی است که از ناحیۀ معصومان به ما رسیده است. از جمله روایت علی بن یقطین از امام کاظم علیه السلام:

«محمّد بن علي بن الحسين بإسناده عن علي بن يقطين قال : قال لي أبو الحسن موسى بن جعفر ( عليه السلام ) : إنّ لله تبارك وتعالى مع السلطان أولياء يدفع بهم عن أوليائه. »[2]

خداوند تبارک و تعالی در کنار سلطان (جور) اولیائی دارد که به واسطۀ آنها از اولیائش بلا را دور می‌نماید.

و همچنین شیخ صدوق می‌گوید در روایتی دیگر، این گروه آزاد شدگان از آتش جهنم دانسته شده‌اند:

«أولئك عتقاء الله من النار.»[3]

همچنین می‌توان به استدلالی که شیخ انصاری برای این بحث ارائه نموده استدلال نمود. شیخ می‌گوید:

ولایت حتی اگر به خودی خود حرام باشد، ارتکاب آن برای جلب مصالح و دفع مفاسدی که مهم‌تر از بودن شخص در بین کمک‌رسانندگان به ظالمان است، به حسب ظاهر جایز است. و اگر به دلیل آن است که مستلزم ظلم بر دیگران است، که مفروض این است که در اینجا چنین ظلمی تحقق پیدا نکرده است.[4]

[1]. وسائل الشیعة، ج17، صص83-84      .

[2].  وسائل الشیعة، ج17، ص192.

[3]. همان.

[4]. برگرفته از کتاب: مستنبطات الأعلام، سید احمد زنجانی، ج2، ص104-105.