«منابع الکافی» رونمایی شد
- توضیحات
- :::
- دسته: خبرنامه پژوهشی |
- منتشر شده در سه شنبه, 29 خرداد 1403 06:30 |
- نوشته شده توسط سید ابطحی |
به همت گروه حدیث‌شناسی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، نشست علمی «رونمایی از کتاب منابع الکافی» برگزار شد.
این نشست، صبح روز 16 خرداد، به دبیری دکتر محمد ملکی، سرپرست و عضو هیئت علمی پژوهشگده علوم اسلامی رضوی، نویسنده کتاب «منابع الکافی» و دبیر علمی این نشست در محل تالار دائمی بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی برگزار شد.
رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث و استاد دانشگاه قرآن و حدیث در ابتدای این نشست عنوان کرد: در دوره‌های اولیه آغاز اسلام، از دوران پیامبر(ص) تا دوره امام باقر(ع)، انتقال تراث اسلامی و شیعی از طریق نقل قول و روش عمومی که مردم بکار می‌بردند، صورت می گرفت.
حجت‌الاسلام و المسلمن سید محمد کاظم طباطبائی، تصریح کرد: در سده دوم هجری شیوه انتقال شفاهی بین اهل سنت رواج یافت و علاوه بر اینکه مکتوب کردن احادیث و روایات شیوه مرسومی نبود، عمل ناپسندی نیز بشمار می‌رفت و در بین شیعیان نیز نوشتن روایات پیامبر اکرم(ع) چندان پر بسامد نبود.
وی ادامه داد: حدودا از قرن دوم هجری به بعد، فرهنگ انتقال مکتوب در بین شیعیان رواج یافت و در همین راستا مکتوبات اولیه‌ای از دوران امام باقر(ع) و امام صادق(ع) موجود است، اما هنوز شیوعش را نمی‌توان اثبات کرد.
این استاد دانشگاه قرآن و حدیث، خاطر نشان کرد: پس از دوره امام باقر و امام صادق(ع)، به ویژه زمان امام رضا(ع) فرهنگ کتابت به عنوان فرهنگ غالب شد و در واقع اصحاب و یاران امام هشتم(ع) اولین نسلی بودند که کتابت حدیث را نظم دادند و به عنوان امر الزامی برای خود پذیرفتند و دیگر به شنیدن و نقل کردن حدیث اکتفا نکردند.
وی ادامه داد: از این دوره به بعد و حدود سال‌های 200 هجری، مسیر محدثان شیعی از محدثان اهل سنت جدا شد، اهل سنت بیشتر به شنیدن حدیث و نقل حدیث اکتفا کرده و این روش را ترویج کردند، اما محدثان شیعه روش انتقال مکتوب را رواج دادند.
حجت‌الاسلام و المسلمن طباطبائی با بیان اینکه متاسفانه از دوره اولیه هیچ اثر و نسخه‌ای باقی نمانده است و اگر باشد بسیار اندک و به تعداد انگشتان دست نمی‌رسد، گفت: زمینه‌هایی همچون کتاب «منابع الکافیة» از طریق علمی اثبات کرده است که منابع مجهولی در سده دوم و سوم هجری موجود بوده که در اختیار مرحوم ثقه‌الاسلام کلینی قرار گرفته و ایشان با توجه به این منابع کتاب «الکافی» را تالیف کردند.
وی در ادامه با اشاره به این نکته که این اثر می‌کوشد منابع مفقود ثقه‌الاسلام کلینی را در کتاب الکافی در بخش اعتبار سنجی به مخاطب بشناساند، گفت: این کتاب حلقه اول از حلقه‌هایی است که می‌تواند ادامه پیدا کند و تاریخ حدیث شیعی ما را تدوین کند. در واقع اصل کتاب در اواخر سده دوم و اوایل سده سوم نوشته شده و نگارش این اثر، کار بسیار مهمی بوده است.
رئیس پژوهشکده علوم و معارف حدیث، ابراز کرد: این اثر کاری تخصصی و نخبگانی است و مخاطب عمومی ندارد، از همین رو اشکالات و ایرادات آن نیز باید در حوزه نخبگانی مطرح شود.
شایان ذکر است، از کتاب «منابع الکافی» در پایان این نشست رونمایی به عمل آمد.
نگاهی به کتاب
مولف در کتاب منابع الکافی؛ بازیابی و اعتبارسنجی، می‌کوشد منابع مفقود ثقة الاسلام کلینی را در کتاب الکافی، در بخش اصول بشناساند.
برخی از موضوعاتی که در این کتاب بررسی شده‌اند:
- معرفی کلینی و انگیزه و روش تألیف الکافی
- معرفی دو منبع مهم الکافی: اصول اربعمأة و کتاب الحجة
- بازیابی و اعتبارسنجی روایات الکافی بر اساس معیارهای علم رجال و علم دیرینه
- بررسی موضوعات فقهی و کلامی الکافی و تطبیق آن‌ها با نظرات علما و فقهای شیعه
- نقد و ارزیابی کتاب منابع الکافی و مقایسه آن با کتاب‌های دیگر در این زمینه
بخشی از مقدمۀ مؤلف:
جامع‌ترین و اصیل‌ترین کتاب حدیثی شیعه امامیه کتاب «الکافی» اثر ثقه‌الاسلام محمدبن یعقوب کلینی است. از این سبب جامع است که گستره‌های دینی مانند عقاید، اخلاق و فقه و تا اندازه‌ای تاریخ را در دل خود جای داده است. پژوهش‌های بسیاری درباره این کتاب وجود دارد. گزارش این تحقیقات و در مواردی خود آن پژوهش‌ها تا سال ۱۳۷۸ در مجموعه آثار کنگره ثقه‌الاسلام کلینی منتشر شده است.
بازیابی منابع الکافی می‌تواند نتایج پرباری به دنبال داشته باشد. آنچه به این مهم ضرورت بخشیده ابهامهایی است که درباره کتاب الکافی و تاریخ حدیث شیعه وجود دارد. در واقع این پژوهش برای پاسخ به سوالات و روشن کردن ابهامات و نادانسته‌هایی است که از جمله آن می‌توان به این موارد اشاره کرد.
نخست با بازپژوهی منبع، بخش مفقود آن شناخته شده و با کامل کردن دیگر بخش‌های آن منبع، هویتی مستقل به خود خواهد گرفت و نیز با بررسی اسناد، محتوا و قرائت و شواهد می‌توان اعتبار آن منبع را سنجید.
از دیگر ابهاماتی که این کتاب به آن پاسخ داده این است که با شناخته شدن منابع کافی از منابع بازیابی شده شناختی دقیق تر و جامع تر به دست می‌آوریم.
همچنین با شناسایی منبع مفقود و مورد اعتماد، می‌توان احادیث آن منبع را بر احادیث سایر منابع ترجیح داد. این امر اختلاف نسخه ها و حتی اختلاف فتاوا را کم خواهد کرد.
برای خرید این اثر اینجا را کلیک کنید.
منبنع خبر: آستان نیوز