«حسین بن محمد بن علی الصیرفی» در کتب تراجم و رجال ما عنوان نشده است، اما در در کتب عامه از جمله تاریخ بغداد[1]، الانساب،[2] اللّباب في تهذيب الانساب،[3] میزان الاعتدال في نقد الرجال،[4] لسان المیزان[5] و به احتمال قوی در المنتظم ابن جوزی، تحت عنوان «ابن البزری» مطرح شده است. در هيچ كدام از اين منابع، اشاره به تشیّع او نشده است؛ ولی همگی گفتهاند که وی فردی، جعّال و وضّاع بوده و قابل اعتماد نیست. البته شاید مدرک اصلی همه آنها، قول خطیب در تاریخ بغداد بوده که به ضعف و جعّال بودن او تصريح ميكند و تاریخ فوتش را سال چهار صد و بیست و سه ذکر کرده و میگوید وی گوشش بسیار سنگین و در واقع ناشنوا بوده است.
اگر وی شیعه بود، این نسبتها درباره وی هیچ اعتباری نداشت، زیرا به نظر شرح حال نگاران و رجالیّون عامه، شیعه بودن یک راوی و به اصطلاح آنان، رافضی بودن، مجوزی کافی برای نسبت ضعف و جعل دادن به شمار میرود. اما با توجه به اینکه هیچیک از منابع اهل سنّت به شیعه بودن او اشاره نکردهاند و در کتب تراجم شیعه هم عنوان نشده، چنین فرضی درباره او منتفی است. بنابراین میتوان نتیجه گرفت که او یک راوی سنّی است که خود اهل سنّت هم وی را قبول ندارند و به ضعف و جعّال بودن او تصریح کردهاند.
در كتاب «كنز الفوائد» هم که احادیث متعددی از حسين بن محمد نقل کرده، به سنّي بودن او تصریح شده و آمده است: «حدثنی الحسین بن محمد بن علی الصیرفی البغدادی و کان مشتهراً بالعناد لآل محمد علیهم السلام والمخالفة لهم قال حدثنا القاضی ابوبکر محمد بن عمر بن محمد التمیمی المعروف بالجعابی سنة ثلاثمأئة و خمسین»[6]
نتیجه اینکه، حسین بن محمد الصیرفی علاوه بر معاند بودن، با توجه به گزارش کتب اهل سنت جعّال و کذاب بوده و ضعیف شمرده میشود.
[1]. تاریخ بغداد، ج 8، ص 106؛ الحسين بن محمد بن علي بن جعفر بن عبد الله بن سعيد بن مصلح أبو عبد الله الصيرفي المعروف بابن البزري ...كان أصم شديد الصمم ... قال لي أبو الفتح المصري لم أكتب ببغداد عمن اطلق عليه الكذب من المشايخ غير أربعة منهم الحسين بن محمد البزري حدثني محمد بن علي الصوري أن بن البزري قدم عليهم مصر فخلط تخليطا قبيحا وادعى أشياء بان فيها كذبه ... قال الصوري وقد اشتهر بمصر بالتهتك في الدين والدخول في الفساد انتهى إلينا الخبر بوفاة بن البزري بمصر في سنة ثلاث وعشرين وأربعمائة
[2]. الانساب، ج 2، ص 208؛ البَزْرى ... و المشهور بالانتساب اليها ابو عبد الله الحسين بن محمد بن على بن جعفر الصيرفي الأصم البغدادي المعروف بابن البزري.
[3]. اللباب فی تهذیب الانساب، ج 1، ص 147؛ البزري ... ينْسب إِلَيْهِ أَبُو عبد الله الْحُسَيْن بن مُحَمَّد بن عَليّ بن جَعْفَر الصَّيْرَفِي الْأَصَم الْبَغْدَادِيّ الْمَعْرُوف بِابْن البزري روى عَنهُ أَبُو بكر الْخَطِيب وَقَالَ كَانَ غير ثِقَة شَدِيد الصمم.
[4]. میزان الاعتدال فی نقد الرجال، ج2، ص 304؛ الحسين بن محمد بن البزرى الصيرفى. عن أبي الفرج الأصبهاني. كذاب. توفى بمصر سنة ثلاث وعشرين وأربعمائة.
[5]. لسان المیزان، ج 2، ص 311؛ الحسين بن محمد البزري عن أبي الفرج الأصبهاني كذاب توفي بمصر سنة ثلاث وعشرين وأربع مائة.
[6]. کنز الفوائد ؛ ج۱ ؛ ص۳۳۲.