علم رجال در حوزه تقویت شود
- توضیحات
- :::
- دسته: خبرنامه پژوهشی |
- منتشر شده در سه شنبه, 04 مهر 1402 18:59 |
آیت‌الله علیرضا اعرافی؛ مدیر حوزه‌های علمیه کشور، ۳۰ شهریور ماه در آیین رونمایی از کتاب «استناد در روش شناخت رجال اسناد» در مدرسه فقهی امام محمد باقر (ع)، این اثر را برای طلاب حوزه علمیه قم «سودمند» خواند و خواستار اهتمام جامعه علمی نسبت به ترجمه آثار دینی به زبان‌های مختلف شد و گفت: برکات آیت‌الله العظمی شبیری زنجانی در ابعاد مختلف علمی حوزه فراگیر است؛ این اثر نمایندگی از اندیشه این مرجع عالیقدر و نگاه تطبیقی و مصداقی دارد که کاربردی بودن این اثر را نشان می‌دهد.
وی افزود: این کتاب حاصل ممارست چندین سال از سوی مولف است. برخی از فصول آن بسیار قابل استفاده است و حدود ۳۰۰ منبع در مصادر آن مورد توجه قرار گرفته است.
آیت‌الله اعرافی گفت: در ۵۰ سال اخیر، حوزه قم در توسعه قلمروهای علوم اسلامی چه توسعه در علوم سنتی و کهن و پیشین ما و تلاش در جهت پاسخگویی به نیازهای جدید و چه پایه‌ریزی شعب و شاخه‌های جدید گا‌م‌های خوبی برداشته است.
وی اضافه کرد: این توسعه مرزها در چند سطح متصور است: یکی این است که طلاب در حوزه‌ای از حوزه‌های دانشی، مراحلی را طی کنند. حوزه نیز در درختواره رشته‌های خود به آن توجه کرده است. خروجی این مسیر کارشناسانی در حوزه‌های دانشی مرتبت با علوم اسلامی هستند اما سطح دوم آن بوده که هر توسعه سطح دانشی به قلب حوزه بیاید و با همان روش و آداب و سننی که در درس‌های خارج داریم، مسیر را طی کند.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: این راه درست توسعه مرزهای علوم اسلامی است. باید از رجال و اصول تا فقه جدید و تا تفسیر و کلام باید در فضای مناسبات اجتهادی حوزه قرار گیرد؛ با همان شکل آزاد، قوی، سنن و آدابی که ما از آن بهره برده‌ایم. البته استفاده از تجارب جدید را نفی نمی‌کنیم اما با دقت و تاکید بر سنن آزموده شده. توسعه مرزهای علوم اسلامی اگر بخواهد از اعتبار بالابرخوردار باشد باید در آن سطح قرار گیرد.
وی افزود: بدون تردید باید به رجال در قلب و متن حوزه به شکل ضمنی در درس‌های خارج فقه و به شکل مستقل توجه کنیم. در نظام رشته حوزه و آموزش‌های کاربردی نیز همچنین. لذا باید فضایی برای مباحث رجالی باز شود. اکنون روی طراحی دوره‌هایی کار می‌کنیم و در دانش‌های درختواره نیز رشته‌هایی طراحی شده است. در متن در‌س‌ها نیز باید به شکل استقلالی و ضمنی مورد توجه باشد.
مدیر حوزه علمیه قم گفت: اگر بخواهیم به توثیقات خاصه بسنده کنیم، قطعا بسیاری از آثار کلامی، اخلاقی، اعتقادی و فقهی ما از دایره توثیقات خاصه با آن تفسیری که تصدیق «ثقه» را در پی داشته باشد، خارج می‌شود. لذا همه بزرگان تلاش کرده‌اند توثیقات عامه و چیزهایی از این قبیل را مطرح کنند، تا مشکل برون افتادن بخشی از آثار را از دایره توثیقات خاصه بیرون بیاورند. این کتاب نیز از عهده این موضوع برآمده است. البته در بحث‌های رجال باید به تجمیع شواهد بهای اصلی را بدهیم. وقتی پنج تا شش شاهد در جایی جمع شود ممکن است ما را به اطمینان برساند. اگر در مسئله جمع شواهد کار شود، می‌تواند راه‌های تازه‌ای را باز کند.
خاندان پیامبر؛ مفسران راستین اسلام
آیت‌الله اعرافی در بخشی از سخنان خویش به مسیر پرحادثه اهل بیت(ع) برای تبیین معارف الهی اشاره کرد و گفت: خاندان پیامبر مفسران راستین اسلامند. رسالت اصلی آنان تبیین اندیشه ناب اسلام و معارف راستین این دین است. این خاندان همواره در کشاکش حوادث بودند و موانع فراوانی در مسیر تبیین و پایه‌ریزی تفسیری معارف الهی پیش روی آنان وجود داشت.
وی افزود: پس از عاشورا و داستان غم‌انگیز و الهام‌بخش، لازم بود حرکت گسترده‌ای در ترسیم همه خطوط مکتب انجام شود. این مسیر از زمان امام سجاد (ع) شروع و در عصر امامین صادقین(ع) به اوج رسید و بعد امتداد پیدا کرد. در این ترسیم تقریبا همه ائمه(ع)، در میدان معرفتی، فرهنگی، دانشی و علمی با چند میدان روبرو بودند که می‌بایست انظار و نظریات و اندیشه‌های خاندان پیامبر در مواجهه با این میادین تصویر دقیق یابد.
وی ادامه داد: اولین میدان، مواجهه عالم اسلام با بیرون از جهان اسلام بود؛ مانند مواجهه فکری با یونان. باید در برابر اندیشه‌های وارداتی، اندیشه اسلامی با قرائت صحیح خاندان پیامبر تبیین می‌شد. این میدان، میدان مواجهه اعتقادی و کلان است. میدان دیگر میدان مواجهه با سایر ادیان بود و معارف کلامی و اعتقادی باید با قرائت درست تبیین می‌شد.
اعرافی بیان کرد: میدان سوم مواجهه فرهنگی و معرفتی خاندان راستین پیامبر، با مذاهب و فرق خارج از خیمه تشیع بود. اینجا حساسیت بیشتری وجود داشت و مبانی مرتبط با امت اسلام باید ملاحظه می‌شد و از سوی دیگر این فرقه‌ها صاحب قدرت بودند. مواجهه و میدان چهارم مواجهه امامت اثنی عشری با ریزش‌های درون تشیع است. تقریبا پس از هر امامی، از حضرت امیرالمومنین تا امام عسکری(ع) شاهد انشعاب و ریزش و انحراف هستیم. گاهی در حیات حضرات شاهد ریزش بودیم.
وی با بیان اینکه داستان این انشعابات الهام‌بخش و درس‌آموز است، اظهار کرد: میدان پنجم نیز انحرافاتی است که در درون خود علویون اتفاق می‌افتاد. پایه‌ریزی مکتب و ترسیم خطوط جامع مکتب در مواجهه با این میادین شکل آشکارتری می‌گرفت و بسیاری از احادیث را باید در این فضا ارزیابی کنیم.
شکل‌گیری ضوابط مذهب
مدیر حوزه افزود: میدان اول و دوم مباحث کلی و اعتقادی است و در میدان سوم مباحث جامع است و تا مباحث مربوط به فرق اربعه شکل می‌گیرد و حتی مواجهه به فروع می‌کشد و که در همه جا باید ائمه نظرات خود را تبیین کنند. ترسیم مکتب از مسیرهای دشواری عبور کرد و با مواجهه علمی و معرفتی ائمه در این پنج محور شاهد شکل‌گیری اصول و ضوابط مکتب هستیم.
وی افزود: این مواجهه‌ها در جاهایی به وضوح رسیده است. از طرفی دیگر حتما در امتزاجی که جامعه شیعه با جوامع دیگر و اختلاطی که با آن اندیشه‌ها پیدا می‌کرد، دچار آسیب‌هایی شده است. از این جهت است که این میادین، میادینی است که به شدت و دقت باید مورد توجه قرار گیرد زیرا احتمال نفوذی که از طرف برخی جریانها هست. حضرات معصومین(ع) به شدت در این موقعیت‌ها میدان‌داری کرده‌اند و وجه عتاب و خطاب‌های شدید همین است. یعنی وجه شخصی زودگذر نداشته است.