حکم شهادت بر شهادت در آثار ملازم حدود یا تعزیر-1

توضیحات

:::

دسته: یاداشت محقق |

منتشر شده در سه شنبه, 24 مهر 1397 16:02 |

مقدمه

اثبات یا عدم اثبات آثار ملازم با حدود و تعزیرات، با شهادت بر شهادت[1] از جمله احکامی است که قانون مجازات اسلامی در مورد آن سکوت کرده است. در قانون مجازات اسلامی دائره قبول و عدم قبول شهادت بر شهادت اینطور بیان شده است: «جرائم موجب حد و تعزير با شهادت بر شهادت اثبات نمي‌شود، لكن قصاص، ديه و ضمان مالي با آن قابل اثبات است».[2] همانطور که روشن است به حکم آثار ملازم با حدود و تعزیرات اشاره ای نشده است. این نوشتار در صدد بیان حکم این مسأله است.

طرح مسأله

شهادت بر شهادت در حدود به اجماع فقها مورد قبول نیست[3] و در تعزیر هم برخی آن را قبول ندارند.[4] در مواردی که با شهادت بر شهادت حد یا تعزیر مد نظر است، گاهی مشهود غیر از ثبوت حد یا تعزیر اثرات دیگری دارد؛[5] در این موارد اثبات اثرات دیگر با شهادت بر شهادت محل بحث است. مثال‌­های  متنوعی برای این بحث در کتب فقهی ذکر شده است، جمله‌ای از آنها عبارت است از:

1. مشهود لواط که اثر آن حرمت مادر ، خواهر و دختر مفعول بر فاعل می‌­باشد.

2. مشهود زنا به عمه و خاله که اثر آن حرام شدن دختر آن دو به زانی می‌­باشد.

3. مشهود زنا به زنی به صورت اکراهی که اثر آن ثبوت مهر برای زن است.^[6]

4. مشهود سرقت که اثر آن وجوب رد مال بر مالک می‌­باشد.^[7]

5. مشهود وطء بهیمه که اثر آن حرمت خوردن گوشت آن یا بیع آن در همان محل می­‌باشد.^[8]

دو وجه در مسأله مطرح است؛ صاحب ریاض، قائلین به ثبوت آثار مذکور را محقق در شرائع، علامه در تحریر، قواعد و ارشاد و شهید اول و ثانی در مسالک، دروس و لمعتین ذکر می­‌کند و می­‌فرماید: «اشاره­‌ای به خلاف و تردید از سوی این بزرگان نیست، مگر شهید ثانی در مسالک که به دو وجه اشاره کرده که اشعار به تردید دارد ولی قبول را وجه اقوی قرار داده‌­اند».^[9]