انتشار «مسائل بنیادین علم رجال»
- توضیحات
- :::
- دسته: خبرنامه پژوهشی |
- منتشر شده در یکشنبه, 22 دی 1398 11:41 |
به گزارش خبرنامه پژوهشی وبسایت مرکز فقهی امام محمد باقر علیه‌السلام، به نقل از شبکه اجتهاد، کتاب «مسائل بنیادین علم رجال» منتشر شد. این کتاب حاصل جلسات درسی استاد سیدمجتبی نورمفیدی(طی سال‌های ۹۳ تا ۹۸) است و با تنظیم و تدوین حجت‌الاسلام احمد شایعی، در پنج بخش به‌تازگی منتشر شده است.
اثر مذکور در پنج بخش تنظیم شده است: مصادر روایی، مصادر رجالی، توثیقات، تحمل و نقل روایات و بررسی وثاقت برخی راویان مورد اختلاف.
بخش اول، پیرامون تدوین حدیث و اقسام خبر است. در فصل نخست آن‌که مقدمه کتاب نیز به شمار می‌آید، به سیر تدوین حدیث نزد اهل سنت و شیعه از صدر اسلام تا پیدایش کتب و جوامع حدیثی اشاره شده است. فصل دوم، شامل برخی تعاریف در علم حدیث و برخی از اقسام و مصطلحات آن است. در این قسمت ضمن تعریف علم رجال و علم درایه، به تفاوت‌های میان علوم مرتبط با حدیث اشاره شده است.
بخش دوم، خواننده با مهم‌ترین مصادر روایی که هر فقیهی در استنباط احکام به آن‌ها نیازمند است، آشنا می‌شود. در این فصل ابتدا جوامع روایی اولیه مطرح و نخست کتب اربعه؛ کافی، من لا یحضره الفقیه، تهذیب و استبصار معرفی شده و ضمن بیان مزایا و نواقص هر یک، اعتبار روایات آن‌ها بررسی شده است. بدین منظور استاد نورمفیدی ضمن بررسی ادله اقوال، به اعتبار روایات کتب اربعه در غیر صورت تعارض متمایل گشته و آن‌ها را بی‌نیاز از بررسی سندی دانسته است که می‌توان این بخش را از موارد قابل توجه در این کتاب به‌حساب آورد.
پس از معرفی کتب اربعه، سایر جوامع اولیه روایی شیعه مورد بررسی قرارگرفته‌اند. مستطرفات سرائر، دعائم الاسلام، نوادر الحکمه، تفسیر علی بن ابراهیم، کامل الزیارات و عوالی اللئالی در این قسمت بررسی و تحلیل شده‌اند. در ادامه، جوامع ثانویه از جمله کتب حدیثی وافی، بحارالأنوار، وسائل الشیعه مستدرک الوسائل و جامع احادیث الشیعه معرفی شده‌اند. در این باره نیز علاوه بر معرفی نویسندگان، انگیزه تألیف، مزایا و نواقص این کتاب‌ها بیان گردیده و اعتبار روایات آن‌ها ارزیابی شده است. آنگاه به فراخور بحث از منابع کتاب وسائل الشیعه، برخی از مهم‌ترین کتاب‌های حدیثی شیعه؛ از جمله تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)، صحیفه الرضا (ع) و تحف العقول معرفی شده‌اند.
بخش سوم، برخی از مهم‌ترین مصادر اولی و ثانوی رجالی شیعه معرفی و مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل نخست، رجال کشی، رجال برقی، رجال ابن غضائری، فهرست (رجال) نجاشی، فهرست و رجال شیخ طوسی بررسی شده‌اند. در این فصل هم‌چنین از تفاوت میان کتاب‌های فهرست و رجال سخن به میان آمده است.
در فصل دوم این بخش از چهار کتاب فهرست متنجب الدین، معالم العلماء، رجال ابن داوود و خلاصه الأقوال علامه حلی به‌عنوان مصادر ثانوی رجال بحث شده است.
بخش چهارم، توثیقات خاص و عام طرح و بحث شده است. در این بخش اقسام هر یک از توثیقات خاص و عام به‌صورت جداگانه ذکر شده است. در این میان تصریح علمای رجال که مهم‌ترین و شایع‌ترین نوع از اقسام توثیق خاص است، بیشتر قابل توجه بوده لذا، آرا و مبانی حجیت قول رجالی که بسیار محل اختلاف است، مطرح شده و بر اساس این مبانی، حجیت قول رجالیون متقدم و متأخر جداگانه مورد بحث و ارزیابی قرار گرفته است. در فصل دوم این بخش نیز هشت طریق توثیق عام ذکر و هریک به‌صورت مبسوط بررسی شده‌اند.
بخش پنجم با عنوان تحمل و نقل روایت، از دو فصل تشکیل شده است؛ در فصل اول، طرق هشت‌گانه تحمل روایت بیان گردیده و ضمن تنقیح هر یک از این طرق، اعتبار آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفته است؛ که در فصل دوم، چگونگی نقل روایات بیان شده و کتاب یا اصل، نسخه، رساله، مسائل و نوادر از راه‌های انتقال روایات عنوان شده و هر یک مورد تحلیل قرار گرفته است.
در خاتمه کتاب، بررسی وضعیت برخی از راویان محل اختلاف و اثبات وثاقت ایشان مورد اهتمام واقع شده است. با در نظر گرفتن حجم روایات این افراد در کتب حدیثی، خصوصاً کتب اربعه، اهمیت و جایگاه ویژه این خاتمه به‌خوبی روشن می‌شود.
مزایای اثر
۱- همان‌گونه که اشاره شد، این کتاب حاصل تدریس مباحث رجالی در طی سال‌ها بوده و همین امر اولین مزیت این کتاب می‌باشد. استاد نورمفیدی تمامی این مباحث را یک‌بار در مقام تدریس به طلاب ارائه داده که خود سبب اتقان بیشتر مطالب می‌شود.
۲- در این کتاب سعی شده است به آنچه دانش‌پژوهان علوم دینی از دانش حدیثی برای استنباط احکام نیازمندند، اشاره شود. همین امر سبب می‌شود مطالب مهم این دو علم در دسترس خواننده قرار گیرد.
٣- مباحث به‌طور کامل همراه با رعایت اختصار و حذف برخی مطالب که تأثیر چندانی در اصل مطالب نداشته، ذکر شده‌اند.
۴- توجه به دیدگاه‌های برخی از فقیهان و عالمان رجالی معاصر دیگر مزیبت این اثر است. در این کتاب ضمن آن‌که دیدگاه متقدمین ذکر گردیده، از دیدگاه معاصرین نیز بهره برده شده و در مواردی نیز مورد بررسی و نقد قرار گرفته‌اند.
۵- در این کتاب سعی شده در حد امکان از شواهد واقعی در روایات استفاده شود و همین امر سبب ملموس شدن بیشتر مطالب گشته است.
یادآوری می‌شود، چاپ اول کتاب «مسائل بنیادین علم رجال» تألیف استاد سید مجتبی نورمفیدی و با تنظیم و تدوین حجت‌الاسلام احمد شایعی، در ۵۳۶ صفحه، با قطع وزیری، از سوی انتشارات بوستان کتاب، به قیمت ۷۴ هزار تومان، منتشر و روانه بازار نشر شده است.